Beyazperde ve Ekranların Efsanevi Oyuncusu Mehmet Aslantuğ'dan Kırk Yıllık Samimi Gözlemler

Hem sinema perdesinde hem televziyon ekranlarında haklı bir yer edinmiş olan usta oyuncu Mehmet Aslantuğ, Antalya Sinema Forum kapsamında bir ustalık dersi verdi. Sinema müellifi Burak Göral’la söyleşen Aslantuğ’un, birikiminden damıttıkları, sinemaya gönül veren herkes için bir pusulaydı.  

61. Memleketler arası Antalya Altın Portakal Sinema Şenliği kapsamında bugün başlayan Antalya Sinema Forum (AFF), sektörel buluşmalar ve yeni projelere dayanak programlarının yanı sıra çok özel konukları de ağırlıyor. Onlardan biri, bugün sinema yazarı Burak Göral’la birlikte ustalık dersine katılan, efsane oyuncu Mehmet Aslantuğ oldu.

1985’ten itibaren sinema sinemaları ve televizyon dizilerinde rol alan Aslantuğ’un unutulmaz işleri ortasında “Kapıları Açmak” (Osman Sınav), “Yengeç Sepeti”, “Bir Bayanın Anatomisi” (Yavuz Özkan), “Akrebin Yolculuğu” (Ömer Kavur), TRT dizileri “Belene”, “İz Peşinde”, “Kurtuluş”, özel televizyon dizileri “İz Peşinde”, “Sıcak Saatler”, “Bir İstanbul Masalı”, “Hanımın Çiftliği” üzere üretimler var. Aslantuğ; “Kapıları Açmak”, “Yalancı” ve “Yengeç Sepeti” sinemalarıyla Altın Portakal En Uygun Erkek Oyuncu ödüllerinin de sahibi oldu. 

“Filmografi tek değer değildir”

Ustalık dersi, Burak Göral’ın “90’lar ve 2000’lerde çok etkin mesleği olan biriydiniz. Sonra bu etkinlikte işler çıkmadı. Meğer ben 2009’da siz bir de sinema yönetince çok sevinmiştim; hem oyuncu hem direktör, artık bizim de bir Kevin Costner’ımız var diye, fakat devamı gelmedi. Bunun sebepleri nedir?” sorusuyla başladı. Aslantuğ, bunun münasebetini şöyle açıkladı: 

“2002’de İstanbul Sinema Festivali’nde heyet üyesiydim. O devir Atilla Dorsay birebir soruyu sormuştu. 90’larda sinemayla aktör olarak daha çok bir ortadayken sonra özel televizyonculuk işleriyle uğraşıp sinemadan uzaklaşan bir aktör için üzülüyorum, demişti. Lakin ben çok o denli düşünmüyorum aslında. Daha çok şey denebilir; Turgut Yasalar’ın da ya da öteki arkadaşlarımızın da son 15 yıl içinde ‘eyvah’ dediğim sinemaları var. Filmografiyi 6 sinema daha üstte tutabilirsin 3’er yıl ortayla. Yanılgılı kararların da olabilir. Demek istiyorum ki filmografi, biricik değerli diye açıklamaktan imtina ederim. Hiç o denli bakmadım. 

“Mutfaktan bağımsız bir aktörlük performansı düşünmek saçmalık”

Üniversitede tiyatroyla birlikte 78 jenerasyonu olarak biz, 68 jenerasyonunun sıkıntılandığı yerden, yalnızca siyasi olarak değil, sanatta da onların lisanından etkilendik. Aktör olarak işin mutfağıyla münasebetin birkaç bileşeni var. Ben şahsen aktörlüğün; senaryonun, direktörün, ayrıca değerlerin içinde kesinlikle bir bedel tabir ettiğine net inanan biriyim. Bundan bağımsız bir performansı düşünmek saçmalık. Yani direktörün mana yaratma hüneri ve oradaki aralıkların tanzimi, tahkimi, o meziyetin ortaya çıkaracağı şey; aktörü yaratan bir şey. Aktör, yaşı ne olursa olsun, kendini bırakırsa o hamur tadında değere, oradan bir yere çıkabilir. Tıpkı oyuncu, tıpkı periyotta a birikimi yönetmeni projesiyle bir şeydir, b’de hiçbir şey olabilir. Kendi tecrübesinin nöbetini fiyat kesinlikle ama orada mana yaratma derinliğindeki balansı kaybedebilir, tek başına kimse oraya yetmez. 

68 jenerasyonu, orayı temsil eden direktörlerin biraz piskolojide, sosyolojide, ideolojide sıkıntılandığı teknik yanları; imaj idaresine ve diğer meziyetlere bıraktığı ve kendilerini orada çoğaltmış direktörlerin dünyası, değerliydi. Orayı kademe kademe kaybediyoruz kanısındayım. Münasebetiyle bu 40 yıla yaklaşan süreçte mesela “Kapıları Açmak”, Mustafa Kutlu’nun yapıtıydı,  o daha muhafazakâr iklimin müellifi üzere görünüyor, Osman Sınav’ın rejisiydi. Osman İmtihan bence sonra televizyonda açtığı serüvenin dışında bir hassasiyette, bir sinema-tv öğrencisi olarak Lütfü Akadların, Metin Erksanların mirasını taşıyacak yetenekte, hassaslıkta kendi jenerasyonunun direktörlerinden biri. Şahsen aktörlüğün, bilhassa bu coğrafyada, bir kaygısı üstlenebileceğini düşünürüm ama mutfağın toplam değeri, sözü ve rahmeti ne ise aktörlükle biricik münasebetin kolay kolay tatmin etmediğine de inandım daima. Proje bazlı mümkün olabilir; Ömer Kavur’la buluşursunuz, okuldur; öteki bir şey olabilir. Yavuz Özkan, Yusuf Kurçenli; kendi içinde bir şeydir. Mesela biz “Sıcak Saatler”i 1996’da Attila İlhan’ın da olduğu masada edebiyatçı Ahmet Yurdakul’la birlikte hazırladık. Ülkenin mahalle dizilerine eşiklendiği bir devirde biz derin devlete girdik mesela. Yeniden veranda, Kanlıca, mahalle temaslarını bir dizi hikayesi içine koyarken daha geride içerik olarak zenginlik verecek işleri bir özel televizyonda yapabiliriz, hissinde nöbet tutmaya çalıştık. 

“Yeni devir direktörleri yalnız”

Aslantuğ, Göral’ın “Okul direktörler diye bahsettiğiniz isimlere son periyotlarda rastlayamadığınız için mi sanki daha az görünür oldunuz?” biçimindeki sorusuna “Bazıları teknik mecburilik; yani o orta televizyona kontratın varsa o, bir takvim sorunu yaşatıyor. Söylediğin münasebetin de bir hissesi var” yanıtını verdi. Göral’ın “Artık o direktörler yok mu?” sorusunun karşılığını ise şu sözlerle açıkladı: 

“Şu son 3-5 yıl ayrıca yoğunluklar tercih etmediğim süreçlerin içinde buldum kendimi ve münasebetiyle bir modül uzak kaldım. Adana’da jüriyken de mesela seçkinin muhataplarını, filmografilerini geri dönüp tarama muhtaçlığı hissettim; direktörleri tek tek tanımadığım için. Artık oraları kapatmak gerektiğini düşünüyorum kendi adıma. Ben değere inanıyorum; Atilla beyefendiye onu söyleme gereksinimi hissetmiştim. Bir devir “Kartallar Yüksek Uçar”, “Yarın Artık Bugündür”, “Sekiz Sütuna Manşet” üzere işler yapıldı, ¡Attila İlhan senaryolarını izledi bu ülke! Kamyonların ardında ‘kartallar yüksek uçar’ yazıyordu! Artık televizyonda, dramalarda bu derinlik yok. Aktör olarak konuşmuyorum yalnızca; mutfakta da kaygısı olan biri olarak. Adana’da da seçkinin bir yarısında ruhsal problemleri, cinsiyetten bağımsız kıymetli travmaları fona koysa da süreyi bereketli yönetmek ve mana yaratmada geriye düşmüş işler izliyoruz. Meğer bunlar sinema olmuş ve seçkiye kalmışlar; onların mümkünse onunun  da birbiriyle çok düzgün rekabet edebilmesini çok istek ederim. Burayı rehabilite etmek, burada herkesin birbirine adım atmasını sağlamak, usta çırak münasebetinde de bir öğretinin, bir tecrübenin işlerliğinin olduğunu hatırlatmak gerek. O bir pahadır, orayı reddetmek de bir metot haline gelmemeli. Yalnız kalıyorlar. Yalnız kalmanın tesirlerini de sinemanın bütününde görüyorsun”

“Ülkenin iklimi gücümüzü çalıyor”

Aslantuğ’un açıklamalarına “Herkes biraz kendi içinde üretimini yapıyor. Tahminen o nesilden sonra şimdiki ustalar nesli biraz gönülsüz mü sanki aktarmak konusunda?” halinde yorum yapan Göral’ı, oyuncu şöyle tamamladı: 

“Bu enerjiyi ülkenin ikliminin çaldığını biliyoruz. Ekonomik ikliminin, hak ve özgürlükler konusundaki anlamsız imtihanların, güvenlik başlıklı biricik hale gelen ve ayrıca da hiçbir şey yokmuş üzere gereğinden fazla büyütülerek bürokrasi ve siyaseti teslim alan lisan, gücümüzü çalıyor” 

“Bizim jenerasyon da bazen tahammül edilmez sinemalar yaptı”

Göral’ın “Genel olarak öykü anlatıcılığımız mı bozuldu?” sorusuna, “O bozuldu. Kıssa anlatıcılığı kesin tetikleyen bir sebep, orada katmanlara muhtaçlık var” yanıtını veren Aslantuğ, kelamlarını şöyle sürdürdü: 

“Aktörü belirleyen, direktörün dünyasıdır. Ben farklı disiplinlerle çoğalmanın, toplumsal bilimlerden beslenmenin, biraz fonda öbür derinliklerde deneyimlenmenin, usta çırak münasebetinin oradan da beslenmesinin kıymetli olduğunu düşünüyorum. Bizim köprü pozisyonunda olanların geçmişinde eksiklikleri var. Bazen diğer bileşenleri unuttular, bazen yalnızca bir kederimiz var, onu söyleyelim derken tahammül edilmez sinemalar de ortaya çıktı”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı