Yapay Zekâ Dünyasına Çocuklarımızı Nasıl Hazırlamalıyız?

Yapay zekâ artık hayatımızın her alanında yer alıyor, çok yakın bir gelecekte de robotlarla hayat hayal üzere görünmüyor. Birçok istikametiyle yapay zekâ tartışılıyor. Hayatımızın en kıymetli alanlarından eğitimde bizi nelerin beklediği de değerli soru işaretlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. 

Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekan Yardımcısı, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Kısmı Lideri Prof. Dr. Gonca Kızılkaya Cumaoğlu, yapay zekânın eğitim alanında bize hangi fırsatları sunacağına ait bilgiler verirken erken çocukluk periyodundan itibaren nasıl bir yapay zekâ eğitimi verilmesi gerektiğine ait görüşlerini paylaştı. 

Türkiye’nin bu bahiste 2020 yılından bu yana önemli teşebbüslerde bulunduğunu anımsatan Cumaoğlu, “İlk olarak TÜBİTAK Yapay Zekâ Enstitüsü (BİLGEM-YZE) kuruldu. Akabinde 2021 yılında Cumhurbaşkanlığı yapay zekâ alanında birinci ulusal strateji evrakı olan Ulusal Yapay Zekâ Stratejisini yürürlüğe soktu. Temel gaye, sürdürülebilir yapay zekâ ekosistemini oluşturmaktı. Başka değerli hususlar ise bu alanın uzmanlarını yetiştirmek, toplumsal ahenk ve düzenlemeleri yapmak ve işgücü dönüşümünü hızlandırmaktı” dedi. 

Gelecek yıllar içinde çok öngörülebilir bir dünyanın bizi beklemediğini kaydeden Prof. Dr. Cumaoğlu, “AGI (Artificial General Intelligence-Yapay Genel Zeka) seviyesine çıktığında -ki çok uzak bir gelecek değil- dünyada önemli bir istihdam sorunu yaşanacağını düşünüyorlar. Çocuklarımızın birinci gereksinim duyacağı sey tüm yeni okuryazarlıklara sahip olmaktır. Yapay zeka okuryazarlığından yeni medya ve dijital okuryazarlıklara kadar. Geri kalan bahislerde kendimizi eğitmek için hiçbir pürüzümüz olmayacak çünkü” tabirlerini kullandı.

Yukarıdan Aşağıya Kırılma Yaşanacak

Eğitim sistemlerinde ekseriyetle değişikliklerin süratli yapılıp uygulanmadığına işaret eden Prof. Dr. Cumaoğlu, “Ancak burada üstten aşağıya bir kırılma yaşanacağını düşünüyorum. Zira aksiyona geçmek üzerine düşünürken toplumsal hayatı kökten etkileyecek istihdamla ilgili dönüşümler; evvel üniversite sistemini, daha sonra da zarurî olarak tüm gereksinimlerin yine tanımlandığı bir eğitim sistemini mecbur kılacak üzere görünüyor. Biz yapay zekayı eğitim sistemine entegre etmeden kendisi bize entegre oldu bile diyebiliriz. Örneğin, YÖK ‘Bilimsel Araştırma ve Yayın Faaliyetlerinde Üretken Yapay Zekâ Kullanımına Dair Etik Rehber’ yayınladı. Husus öğretim programına girmeden kullanımına dönük bir rehberimiz oldu yani. Zira araştırmacılar olarak biz de öğrencilerimiz de etkin olarak kullanıyoruz” diye konuştu.

Eğitimde Birçok Fırsat Sunacak

Yapay zekânın sistemsel değişiklerin dışında öğrenmeye ve öğrenme ortamlarında sunacağı fırsatlara da işaret eden Gonca Kızılkaya Cumaoğlu, şu bilgileri verdi: 

“Kişiselleştirilmiş Öğretim: Yapay zekâ ile öğrencilerin ferdî gereksinimlerine, öğrenme suratlarına, ilgi alanlarına ve yeteneklerine nazaran uyarlanmış eğitim teknikleri ve malzemeleri geliştirilerek öğrenme süreci optimize edilebilir. Bu modellemede, öğrencinin güçlü ve zayıf taraflarını dikkate alarak, ona özel öğrenme yolları ve amaçlar belirlenir, böylelikle öğrencinin en verimli biçimde öğrenmesi sağlanır.

Geri bildirim ve mentörlük: Yapay zekâ, öğrencilere daha süratli geri bildirimler sağlayarak yanlışlarını düzeltmelerine ve öğrenmelerine yardımcı olabilir. Kişinin ilerlemesini yakından izleyerek eksikleri konusunda rehberlik ve dayanak sağlayabilir.

Öğretmenlere dayanak: Bunlar ferdî olarak öğrenmeye sağlayacağı takviyelerdir. Öteki taraftan öğretmenlere malzeme geliştirme bağlamından dayanak olabilir. Örneğin, öğrencilerin ilgi alanlarına ve güçlü yanlarına dayalı olarak tasarlanmış öğrenme malzemeleri oluşturabilir. Tüm bunların süratlice ve nitelikli yapılabiliyor olması okuldaki öğretim süreçlerini de daha verimli hale getirmek için değerli bir fırsattır.

Öğrenme Analitiği: Biraz daha büyük pencereden bakacak olursak büyük bilgi ile çalışan öğrenme analitiği ve öngörü tahlili, yapay zeka ile epeyce kolaylaşacaktır. Öğrenme analitiği; öğrenmeyi ve ortamı düzenlemek gayesiyle öğrencilerin performans bilgilerini tahlil ederek dataya dayalı karar almayı ve erken müdahalede bulunmayı sağlayan bir araştırma alanıdır.”  

Yapay Zekâ Eğitimine Ne Vakit Başlanmalı?

Prof. Dr. Gonca Kızılkaya Cumaoğlu, hangi yaş aralıklarında nelerin mevzu edilmesi konusunda ise şu bilgileri verdi:

Erken Çocukluk Devri (3-6 Yaş): Bu aralıkta temel dijital hünerler ile eğitici oyunlar ve uygulamalarla teknolojiye aşinalık kazandırılabilir.

İlkokul Periyodu (7-12 Yaş): Temel Programlama ve Kodlama hünerleri için Scratch üzere kolay programlama lisanları ile algoritmik düşünme kazandırılabilir. Dijital Okuryazarlık için inançlı internet kullanımı, bilgi arama ve kıymetlendirme maharetleri sunulabilir. Yeni Medya Okuryazarlığı kazanmak için medya içeriğini manaya, kıymetlendirme ve üretme maharetleri ele alınabilir.

Ortaokul Devri (12-15 Yaş): Yapay zekânın temel kavramları ve çalışma prensipleri ile temel uygulamalar öğretilebilir. Çevrimiçi etik, güvenlik ve zımnilik hususları işlenebilir. Medya ve Bilgi Okuryazarlığı açısından bilgi doğrulama, haber kaynaklarını kıymetlendirme ve medya eleştirisi programa alınabilir.

Lise Periyodu (15-18 Yaş): Bu seviyede yapay zekâ uygulamaları, data tahlili ve makine tahsili bahisleri, daha ileri web uygulamaları için web geliştirme, taşınabilir uygulama geliştirme ve siber güvenlik hususları ele alınabilir. Yeni medya okuryazarlığı için dijital medya üretimi, kaynak kıymetlendirme, saklılık ve güvenlik, telif hakkı ve etik kullanım, dijital ayak izi idaresi, toplumsal medya idaresi ve çevrimiçi irtibat marifetleri mevzuları da incelenmelidir. Bu süreçte, ailelerin ve eğitimcilerin çocuklara rehberlik etmeleri, teknolojinin inançlı ve etik kullanımı konusunda bilinçlendirmeleri de gerekmektedir. 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı